Zondvloed of religie?
De zestiende eeuw was de tijd van de reformatie en de strijd tussen katholiek en protestant om Het Ware Geloof. Ik groeide op met heldenverhalen over ogenschijnlijk doodgewone mannen en vrouwen die hun gereformeerd-zijn met leeuwenmoed beleden en dat vaak met de dood moesten bekopen. Wat bezielde die mensen om zich voor een nogal droevig geloof te laten verbranden, vroeg ik me als kind af. En door de jaren heen bleef ik het me afvragen. Bij het voorbereiden van een lezing in het najaar van 2011 werd ik er weer eens mee geconfronteerd.
Ik stuitte op een datum, 20 februari 1524, waarnaar al vele jaren daarvoor met angst en beven was uitgezien. Astrologen hadden berekend dat op de dag in kwestie alle planeten in de Vissen zouden staan en voorspelden enorme overstromingen die het einde van de wereld zouden betekenen. Uiteindelijk ging de gevreesde dag voorbij zonder noemenswaardige rampen. Ik maakte een horoscoop voor middernacht in Bologna, een toen vooraanstaande universiteitsstad, en sloeg die op in mijn archief onder de kop “religie” met de bedoeling hier ooit verder in te duiken.
Ik had het idee dat de verwachte rampen meer een religieus karakter zouden hebben gezien de zware bezetting van het teken Vissen. In het najaar van 2020 heb ik een en ander nader onderzocht.
In dit artikel vertel ik het verhaal dat begon met een veldslag op 20 februari 1524. Er hoort een bestand met drie horoscopen bij. Dit verschijnt in een nieuw venster, zodat je ze makkelijk kunt bekijken wanneer je daar behoefte aan hebt.
Wat gebeurde er waar?
Op 20 februari 1524 stonden alle klassieke planeten in Vissen, evenals trouwens Neptunus, maar dat wist men toen nog niet. Alleen de Maan stond elders, in Europa vanaf middernacht in Maagd en vanaf een uur of acht ’s avonds in Weegschaal. Astrologen voorspelden dat de wereld ten onder zou gaan aan een grote zondvloed. Uiteindelijk gebeurde er die dag weinig bijzonders, althans in Europa.
De slag bij Olintepeque
Echter, in het gebied dat nu Guatemala heet, was
wel degelijk sprake van een reeks gebeurtenissen met enorme gevolgen, te
beginnen met de slag bij Olintepeque op 20 februari 1524. En een Europees land veroorzaakte dit alles.
De Spanjaarden waren bezig Midden-Amerika te veroveren, maar de Quiché, een Mayavolk, bleven zich verzetten. In de loop van februari 1524 vond een reeks veldslagen plaats. De Quiché vochten met wisselend succes in de grote bergketens achter de kust van Zuidwest-Guatemala. Maar op die fatale 20e februari kwam de Spaanse cavalerie in actie. De Quiché hadden nog nooit een paard gezien, raakten verward, en hun strijdmacht werd in de pan gehakt. Hun laatste koning, Tecún Umán, sneuvelde. Volgens sommige bronnen gebeurde dit al tijdens een eerdere veldslag op 12 februari, maar het gevecht van 20 februari betekende in feite het einde voor het koninkrijk van de Quiché. Zij moesten zich onderwerpen aan de Spanjaarden - een tragedie voor de Quiché, een mooie dag voor de Spanjaarden.
Een christelijke jihad
De dag na dit gebeuren, op 21 februari, kwam
het Spaanse leger aan in het vlakbij gelegen plaatsje Tzakahá, door de Spanjaarden hernoemd als San Luis Salcajá. Er werd een mis opgedragen in de
open lucht en er werd begonnen met de bouw van de eerste kerk van Guatemala.
Want dat was het nogal schijnheilige doel van deze veroveringen (die in werkelijkheid gingen om bodemschatten): heidenen
bekeren tot Het Ware Geloof. Je zou het optreden van de Spanjaarden kunnen
betitelen als een kruistocht of als een christelijke jihad. Dat is typisch
Vissenproblematiek. Niet water was het thema van al die planeten in Vissen, maar religie. En op 21 februari stonden er nog steeds zeven planeten in dat teken.
Hoe het verder ging
Een week of twee na Olintepeque, om precies
te zijn op 7 maart, kwamen de Spanjaarden aan in de hoofdstad Q’umarkaj. De stad lag even buiten het huidige Santa Cruz del Quiché. Aangezien Pedro de Alvarado de gastvrijheid van de mensen daar wantrouwde, werden op zijn bevel de
leiders van de Quiché op de brandstapel gezet. Vervolgens stak hij meteen ook
maar de hele stad in brand. De Alvarado vond het buitengewoon slim van zichzelf dat hij de zaak zo netjes had afgehandeld.
Ten slotte werd op Pasen 1524 de nieuwe kerk in Salcajá in gebruik genomen. Dat viel in 1524 op 30 maart. Bij die gelegenheid werden nog levende Quiché gedoopt.
Ter oriëntatie
Hier gebeurde het allemaal. Olintepeque en Salcajá bestaan nog steeds en kun je dus vinden op de moderne kaart van Guatemala, ongeveer 6 km ten noorden van Quetzaltenango. De oude hoofdstad van de Quiché, Q'umarkaj (Utatlán), is nooit meer herbouwd. De overblijfselen liggen in de buurt van het huidige Santa Cruz del Quiché.
De "slimme" veldheer:
Portret van Pedro de Alvarado. De Spaanse conquistadores waren geen lieve jongens, maar over De Alvarado zijn alle bronnen eensluidend: hij was opvallend wreed.
Op de website "ExecutedToday" vind je informatie over executies door de eeuwen heen. Het verhaal over de Quiché is goed gedocumenteerd en zeer informatief. Je kunt er ook lezen wat De Alvarado van zijn acties vindt.
De kerk van San Jacinto uit 1524 te Salcajá staat er nog:
En dit is er nog over van Q'umarkaj:
Belangrijkste bronnen
Algemeen: de Engelse wikipedia met bv. Tecún Umán als zoekwoord biedt veel informatie. Je kunt als je wilt de volledige bronnenlijst downloaden, maar ook direct de links hierna volgen.
Op de site On this Day kun je lezen wat er op een bepaalde datum in een bepaald jaar is gebeurd. Alleen de gebeurtenis zelf wordt vermeld.
Executed Today: Op welke datum is wie geëxecuteerd? De site bevat niet alleen de gebeurtenissen, maar ook goed gedocumenteerde toelichtingen. Ook lees je hier wat De Alvarado zelf van zijn activiteiten vond.
Kaart situatie 16e eeuw: Deze site bevat informatie over Tecún Umán en ook de volledige kaart van Guatemala.
Kaart Guatemala nu: Als je je nader wilt oriënteren, kun je het best even verder scrollen naar de tweede kaart.
Engelse Wikipedia: Portret van De Alvarado.
Engelse Wikipedia: De kerk die in 1524 werd gebouwd te Salcajá staat er nog steeds.
Engelse Wikipedia: De resten van Q'umarkaj.
De horoscopen
Bij dit artikel hoort een bestand waarin de volgende horoscopen zijn opgenomen, voorzien van een toelichting en korte duiding:
20 februari 1524, 15:00 uur, Olintepeque (ronde en vierkante versie);
7 maart 1524, 15:00 uur, Q'umarkaj;
30 maart 1524, 10:00 uur, Salcajá.
Volledige artikel downloaden, als pdf, compleet met horoscopen en bronnenlijst.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten